معرفی رشته مهندسی خاک
رشته مهندسی خاک یکی از رشتههای مهم تحصیلی در دانشگاه زنجان است. دانشآموزان در رشتههای علوم تجربی، ریاضی و هنرستانهای کشاورزی با تکیه بر دانش زیستشناسی، زمینشناسی، شیمی و فیزیک میتوانند این رشته تحصیلی را انتخاب کنند و با علاقه، مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را در دانشگاه زنجان ادامه دهند. در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری انواع گرایشهای تحصیلی از سال 1389 در این دانشگاه تأسیس شده است و هماکنون دانشجویان متعددی از سراسر کشور در این گرایشها به تحصیل مشغول هستند. این رشته تحصیلی یکی از نیازهای اصلی سازمانهایی مانند کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، عمران، مراکز تحقیقاتی و شرکتهای خصوصی است. خوشبختانه وجود اساتید توانمند در این رشته تحصیلی در دانشگاه زنجان موجب شده است که رشته مهندسی خاک از رشتههای تحصیلی پیشتاز در دانشگاه زنجان باشد و فارغالتحصیلان این رشته در مقاطع مختلف تحصیلی بتوانند از افراد کارآمد در نهادهای دولتی و شرکتهای خصوصی مهندسین مشاور باشند و مقالات معتبری را در مجلات مختلف ملی و بینالمللی به چاپ برسانند. دانشآموختگان مقطع دکتری نیز به عنوان استاد در دانشگاههای کشور به کار مشغول میشوند. علاقمندان میتوانند با مراجعه به سایت دانشگاه زنجان، اطلاعات خود را در مورد اساتید و زمینههای مطالعاتی آنها بخوانند. برای آگاهی بیشتر دانشآموزان، در زیر به معرفی این رشته و زمینههای اشتغال در آن پرداخته میشود.
1-فرسایش خاک در ایران مهمترین بحران زیستمحیطی در ایران است. وقوع سیلاب و گرد و غبار از مسائل اساسی کشور میباشد. روشهای مقابله با فرسایش از طریق اصول مهندسی حفاظت خاک در زمینهای کشاورزی، رودخانهها و مناطق خشک و بیابانی قابل انجام است. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند با استخدام در سازمانهای کشاورزی، منابع طبیعی و آبخیزداری یا با تأسیس شرکتهای خصوصی همکاری لازم را در زمینه مهندسی حفاظت خاک و بیابانزدایی انجام دهند.
2-کشور ایران در کمربند خشک و نیمهخشک جهان قرار گرفته است و کمبود آب مسئله مهم در کشور است. خاک مهمترین مخزن ذخیره آب شیرین در سطح کره زمین است. حفظ آب برای تأمین نیاز انسان، گیاهان و جانوران ضروری است. روشهای مهندسی حفظ آب در خاک (ایجاد بندها و سدها، جنگلهای مصنوعی و غیره) و تعیین دقیق نیاز آبی گیاهان برای بهبود عملکرد محصولات کشاورزی، از موضوعات اساسی در رشته مهندسی خاک است. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند با استخدام در سازمانهای کشاورزی، منابع طبیعی و آب منطقهای و یا با تأسیس شرکتهای خصوصی خدمات لازم را برای حفظ آب در کشور ارائه دهند.
3-بسیاری از زمینهای مرتعی و جنگلی به دلایل نادرست به زمینهای کشاورزی تغییر مییابند. بررسی نوع کاربریهای زمین و استفاده مناسب از خاک و تهیه نقشههای مهندسی با استفاده از سامانههای اطلاعات جغرافیایی (GIS)و پردازش تصاویر ماهوارهای (RS) در علم تناسب اراضی و مدیریت اراضی گنجانده میشود که فارغالتحصیلان رشته مهندسی خاک با آشنایی به این فنون میتوانند در سازمانهای کشاورزی، منابع طبیعی و یا با تأسیس شرکتهای خصوصی، مشاورههای لازم را برای استفاده مناسب از خاکها انجام دهند.
4-بسیاری از خاکهای کشاورزی (مزارع و باغات) نیازمند بهبود از نظر حاصلخیزی هستند و شناخت علل ضعف حاصلخیزی و ارائه روشهایی برای رفع کمبود عناصر غذایی از طریق کودهای زیستی و شیمیایی تنها از طریق فارغالتحصیلان خاکشناسی ممکن میشود. در بسیاری از سازمانهای کشاورزی و نیز در بخشهای خصوصی به متخصصین رشته مهندسی خاک برای انجام آزمایشات خاکشناسی، بررسی کمبود عناصر غذایی و نهایتاً تجویز کودها نیاز اساسی وجود دارد. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند با استخدام در سازمان کشاورزی یا با تأسیس شرکتهای خصوصی و یا احداث باغ و مزرعه به کار مشغول شوند.
5-بررسی نیاز گیاهان به مواد غذایی و تعیین کمبود آنها طی دوره رشد در مزارع و باغات و گلخانهها تنها توسط فارغالتحصیلان خاکشناسی ممکن میشود. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند گیاه مناسب برای کشت را مطابق با شرایط خاک تجویز نمایند و با بررسی علائم کمبود عناصر در گیاه و رفع آنها از طریق کودها، عملکرد محصولات کشاورزی را افزایش دهند. از سوی دیگر، فارغاتحصیلان این رشته میتوانند به عنوان مهندس ناظر در کارخانجات تولید کودهای شیمیایی به خدمت مشغول شوند و یا ناظر اراضی کشاورزی و باغات و گلخانهها باشند.
6-افزایش غلظت نمکها در خاک منجر به شوری خاک و کاهش رشد گیاهان میشود. وسعت زمینهای کشاورزی شور در کشور به دلایل طبیعی و یا انسانی در حال افزایش است. در رشته مهندسی خاک، دانشجویان با علل و عوامل شوری خاک آشنا میشوند و راهکارهای مهندسی برای کاهش شوری خاک را میتوانند ارائه نمایند. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند با استخدام در مراکز تحقیقات شوری خاک و یا با همکاری با شرکتهای خصوصی میتوانند در رفع شوری خاکهای کشور مؤثر واقع شوند.
7-آلودگی محصولات کشاورزی به فلزات سنگین به دلیل آلودگی خاک و آب به این عناصر است. موضوع آلودگی خاک یکی از مسائل مهم زیستمحیطی در کشور است. دانشجویان در بخش آلودگی خاک و آب با علل آلودگی خاک و آب و روشهای مهندسی رفع آلودگی آشنا میشوند و توانایی کار در مراکز سلامتی مواد غذایی پیدا میکنند.
8-با توجه به نقش سودمند جانداران خاک در بهبود ویژگیهای خاک و حاصلخیزی خاک، موضوع جانداران خاک و استفاده از آنها به عنوان کودهای زیستی در دهههای اخیر در دنیا رایج شده است. این موضوعات در علم بیولوژی خاک مورد توجه قرار گرفته است. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند با استخدام در سازمانهای کشاورزی و مراکز تحقیقاتی و یا با تأسیس شرکتهای تولید کودهای زیستی و یا تأسیس آزمایشگاههای مرجع، همکاری لازم را در این زمینه انجام دهند.
9-دانشجویان در رشته مهندسی خاک با انواع آزمایشهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک طی دوره تحصیلی آشنا میشوند و امکان اشتغال در آزمایشگاههای خاکشناسی واقع در مراکز تحقیقات کشاورزی و یا توانایی تأسیس آزمایشگاه خاک را پیدا میکنند. این آزمایشگاهها با ارائه خدمات به کشاورزان و نهادهای دولتی (سازمانهای جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست) نقش مهمی در رفع مشکلات خاک در کشور به ویژه از نظر حاصلخیزی، فرسایش و آلودگی ایفا میکنند.
10-بسیاری از عناصر شیمیایی موجود در خاک دارای ایزوتوپ هستند. ایزوتوپ یک عنصر با خود عنصر دارای پروتون های برابری است و تفاوت آن در تعداد نوترون هاست. رادیوایزوتوپها استفادههای گوناگون در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارند. دانشجویان در رشته مهندسی خاک با انواع رادیوایزوتوپها در خاک و کاربرد آنها برای اهداف کشاورزی، زیستمحیطی و صنعتی آشنا میشوند و توانایی اشتغال در مراکز و سازمانهای انرژی اتمی را پیدا میکنند.
تهیه: دکتر علی رضا واعظی 2/11/1397
به منظور ارائه خدمات بهتر، هرگونه پیشنهاد و انتقاد سازنده خود را با ما در میان بگذارید
